"Cichy bohater" Rita Cosby

źródło okładki: wydawnictwo Rafael

Ostatnimi czasy trochę odbiegłam od mojej ulubionej tematyki w literaturze, jaką jest historia II Wojny Światowej i wszystko, co z nią związane. Nie znaczy to jednak, że postanowiłam zaprzestać pogłębiania swojej wiedzy z tej dziedziny – co to, to nie. Postanowiłam jedynie zrobić sobie od niej dłuższe wakacje by znów nabrać do niej sił, bowiem wydarzenia z tego okresu są dla mnie najbardziej oddziałującą na emocje, tematyką. I nie inaczej było w przypadku mojej kolejnej historycznej podróży, którą odbyłam za pomocą literatury faktu.

W czasy około wojenne zabrała mnie tym razem Rita Cosby – jedna z najpopularniejszych, amerykańskich dziennikarek, której chlebem powszednim w życiu zawodowym były (i są) relacje z terenów objętych działaniami wojennymi jak i wywiady, z osobami, które na stałe wpisały się w losy świata – czy to dzięki swojej wspaniałej i wzniosłej działalności czy też zbrodni, jakich się dopuścili. Choć nie raz znajdowała się w niebezpieczeństwie w związku ze swoją pracą i spotykała na swojej zawodowej drodze osoby przy towarzystwie, których nie jednemu ścierpłaby skóra na grzbiecie to nigdy nie rezygnowała z niej wiedziona strachem. Mimo wielu wyzwań, jakich się podjęła nie wiedziała jeszcze, że to największe jest dopiero przed nią – przyszło jej, bowiem na nowo poznać człowieka, który dzielił z nią dom rodzinny i był jej ojcem.

Okazało się, że człowiek, którego przez długie lata nie mogła zrozumieć i zaakceptować jego uczuciowej powściągliwości, braku empatii czy niekiedy surowego podejścia do wielu kwestii, skrywa w sobie niezwykle trudną i brutalną historię swojego życia. Choć relacja jej ojca świadczy o niebywale ciężkich i destrukcyjnie wpływających na psychikę, wydarzeniach to po zakończonej lekturze nie da się oprzeć wrażeniu, że była to piękna opowieść. Jednak za nim o wrażeniach opowiem więcej o samej fabule.

Zaczyna się ona opisem rodzinnych relacji, jakie istniały między Ritą i jej rodzicami. Szczególną uwagę zwraca ona na styl bycia jej ojca – twardy, nieco żołnierski, skryty i poniekąd bezuczuciowy. Na zły jego obraz składała się też sytuacja, w jakiej postawił on swoją rodzinę, postanawiając ją zostawić i odejść do innej kobiety. Wszystko to naraz wpłynęło znacząco na ochłodzenie się ich stosunków i nic nie zapowiadało na szczególny przełom w tej materii do dnia, w którym Rita natknęła się na specyficznego rodzaju pamiątki ojca, związane z wojną. Wydarzenie to było kluczowe w kwestii podjęcia decyzji o przeprowadzeniu wywiadu życia – z człowiekiem, który przeżył koszmar wojny i skrzętnie skrywał to w sobie przez wiele lat.

Richard Cosby (wcześniej Ryszard Kossobudzki) był niezwykle ważnym elementem Powstania Warszawskiego – choć sam nigdy się nie uważał za kogoś istotnego w dziejach naszego kraju albo tym bardziej za bohatera to bezwątpienia nim był. Świadczy o tym siła, męstwo i odwaga, jaką wykazywał już od wczesnych lat młodości – wtedy to stał się członkiem Orląt Warszawy i już wtedy podjął się trudnej walki z nazistowskim wrogiem (choć początkowo była to tylko walka na słowa to dawała ówczesnym warszawiakom nadzieję na lepsze jutro). Następnie jego aktywność w walce przyjęła już znacznie trudniejszą formę i niosła ze sobą ryzyko utraty zdrowia lub życia – były to liczne walki czy próba przechytrzenia Niemców za pomocą ucieczki przez kanały (niewielu z uciekinierów wyszło cało z tej przeprawy). W jego powstańczej historii nie obyło się też niestety bez uszczerbku na zdrowiu, który zmusił go do zaniechania walki o miasto (i kraj) i podjęcia walki o własne zdrowie. Rekonwalescencja niestety nie zakończyła się tak jak można by się tego spodziewać (powrotem na łono rodziny), a wyjazdem na teren III Rzeszy do obozu dla jeńców – Stalagu IV B. Tam poznał, co to bardzo ciężka praca, głód, ale też…rozpoczął intensywne przygotowania do swojego późniejszego życia na terenie Ameryki.

Te kilka powyższych zdań to tylko telegraficzny skrót zapisu z życia Richarda – w całości stanowi on niezwykle istotny dokument nie tyle dotyczący jego historii, jak naszej stolicy i jej wojennych losów.

Rozpoczynając tę lekturę spodziewałam się, że może być nieco nużąca w swoim czysto historycznym przekazie jednak nie spodziewałam się, że to założenie okaże się być tak bardzo mylące. Biografia Richarda fascynuje od pierwszych jej stron. Wszelkie fakty historyczne są podane tak klarownie i zrozumiale, że naprawdę życzyłabym sobie by podręczniki szkolne tak przekazywały wiedzę uczniom. Nigdy wcześniej tak jasne nie były dla mnie okoliczności powstania planów wojennych naszych zachodnich i wschodnich sąsiadów. Każde zdanie książki chłonęłam jak gąbka.

Co prawda dopatrzyłam się małych uchybień w postaci powtórzonego raz jeszcze (zdublowanego) fragmentu tekstu na jednej ze stron i rozpoczęcia zdania małą literą na innej, ale w obliczu całości da się przymknąć na to oko.

Całokształt tej relacji jest niesamowitym i bardzo wzruszającym dokumentem dotyczącym jednego z kluczowych wydarzeń naszej historii. Polecam ją zainteresowanym tematem jak i tym, którzy z historią są na bakier – nawet jej wątpliwi zwolennicy (jako nauki) będą tą opowieścią zafascynowani (tak myślę).

Za możliwość przeczytania książki dziękuję Domu Wydawniczemu RAFAEL.

Ocena 6/6