"Szare śniegi Syberii" Ruta Sepetys

tłumaczenie: Juraszek Dawid, Bogunia Joanna

tytuł oryginału: Between Shades of Gray

wydawnictwo: Nasza Księgarnia

data wydania: 6 kwietnia 2011

ISBN: 9788310119834

liczba stron: 328

W życiu każdego mola książkowego pojawia się ogrom książek. Niektóre z nich są wyjątkowe i zapisują się w pamięci na długo, jeśli nie na zawsze. Są też takie, które wzruszają, ale to przecież nie dziwi w przypadku czytelnika o wrażliwym, wielkim sercu i delikatnej duszy. Inaczej jest, gdy książka poruszy kogoś, komu wzruszenia przy lekturze zdarzają się rzadko albo wcale – wtedy siła danego tytułu jest bezsporna…

Ja należę do osób, które nie płaczą podczas seansu „Titanica” czy w trakcie poznawania historii bohaterów „Love Story”. W ogóle bardzo rzadko zdarza mi się uronić łezkę z powodu przeczytanej historii. Ale – jak to w życiu bywa – wszystko jest normą do czasu…
W ostatnich dniach doczekałam się w końcu własnego egzemplarza książki pt. „Szare śniegi Syberii” Ruty Sepetys, tak dobrze ocenianej przez czytelników, wychwalanej przez blogerów. I to właśnie przez tę książkę pewnego śnieżnego poranka (godzina szósta z minutami) zaczęłam dzień od łez…

Cóż w niej takiego jest? – zapytacie. Wszystko! Poruszająca do granic historia, wspaniali bohaterowie, będący ludźmi, których chciałoby się mieć wśród bliskich, ogromny ładunek emocjonalny wylewający się z kart książki, dobry styl, jakim jest napisana, i prosty – acz ujmujący – język.

Mamy czerwiec roku 1941 i jesteśmy na Litwie w domu jednej z tamtejszych rodzin. Do drzwi Vilkasów łomocze NKWD. Elena jest w domu sama z dziećmi: piętnastoletnią córką Liną i młodszym od niej Jonasem. Męża Eleny, Kotasa, już nie ma… Enkawudziści nakazują rodzinie szybko się spakować i natychmiast wyjść z mieszkania. Trójka bohaterów po chwili znajduje się w jednym z bydlęcych wagonów, tak jak tysiące innych osób wygnanych z własnych domów i skazanych na…? Nikt tak naprawdę nie wie, na co i za jakie grzechy… Wiadomo jedynie, że w pociągu opatrzonym hasłem „prostytutki i złodzieje” zmierzają do piekła skutego lodem…

Po morderczej, kilkutygodniowej podróży w cuchnącym wagonie, bez dostępu do powietrza, jedzenia i picia (często w towarzystwie zmarłych współtowarzyszy niedoli), docierają do ałtajskiego obozu pracy, gdzie za głodowe racje żywnościowe pracują ponad siły. Choć wydaje im się, że to najgorsze, co mogło ich spotkać, los okazuje się być bardziej okrutny – to, co najgorsze, czeka na nich dopiero pod samym kołem podbiegunowym, w Trofimowsku, gdzie ze wszystkich sił starają się przeżyć w skrajnie niskich temperaturach, brodząc w śniegu i mieszkając w lepiankach. A wszystko to widzimy oczami nastoletniej wtedy Liny – utalentowanej dziewczyny, której wojna odebrała najpiękniejsze lata życia i ograniczyła możliwość rozwijania talentu, jakim było rysowanie…

Taka syberyjska rzeczywistość to nie miejsce dla dzieci, ale one tam były i często musiały patrzeć na śmierć innych (także najbliższych). Nie powinno tam być chorych, a byli i jako niezdolni do pracy umierali w powolnej agonii. Tam nie powinno być nikogo, a jednak zesłano tam Bogu ducha winnych ludzi, by w znoju i trudzie odkupili swoje winy, których nie popełnili nigdy…

Ruta Sepetys
źródło: www.squealermusic.com

„Szare śniegi Syberii” to nie literatura faktu, chociaż odwołuje się do historycznych realiów przedstawianej rzeczywistości. Ruta Sepetys (jej dziadkiem był litewski oficer) przed napisaniem książki spotkała się z wieloma osobami, które osobiście przeżyły dramat pobytu w gułagach, rozmawiała także z historykami, psychologami, urzędnikami… Jak zaznaczono na okładce:

Bohaterką tej powieści równie dobrze mogłaby być polska nastolatka, która mieszkała przed 1939 rokiem w którymś ze wschodnich polskich województw. Polskie dzieci spotkały takie same dramatyczne przeżycia co Linę i jej brata Jonasa: łomotanie o świcie do drzwi, nerwowe pakowanie, straszne warunki transportu, a później praca ponad siły.

Kto wie, czy ta tragiczna historia – opowiedziana przez Sepetys – nie wydarzyła się naprawdę w życiu jakiejś konkretnej rodziny, może tylko z niewielkimi różnicami… Kto wie? Może gdzieś taka rodzina istnieje i skrywa mroczne, bolesne doświadczenie z odległych czasów pobytu na wrogiej dla człowieka Syberii? Może strach (nietracący na sile po dziś dzień) przed tym, o czym zabroniono im mówić, skutecznie zamyka takim ludziom usta? „Szare śniegi Syberii” pokazują, że prawda jest najważniejsza i nie powinno się jej ukrywać, że ludzkość musi wiedzieć, do czego zdolny jest człowiek w imię realizacji chorej wizji świata i zdobycia absolutnej władzy.

Ocena: 6/6

Wyzwania: "Czytamy Polecane Książki". Z polecenia AnnRK.